Dünyanın Plastik Atığına Çözüm Bir Mantar Mı?

Bir mantar türü düşünün, öyle bir tür ki atık plastiklerin bütünlüğünü bozabiliyor ve sürdürülebilir yapı malzemeleri için ham maddeye çevirebiliyor.

Mantarların hayatlarımızda büyük bir yeri olduğunu inkâr edemeyiz sanırım. Pek çok peynir, hamur işi, alkollü ve alkolsüz içecekler, penisilin ve kolesterol ilaçlarının yapımında mantarlar kullanılıyor. Ve dünyada henüz mantar türlerinin sadece %7’lik bir kısmı keşfedilmiş durumda. Yaklaşık 350 mantar türünü ise halihazırda insanlar tüketmektedir. Okyanuslarımızda ise yüz elli ton civarında plastik atık yüzmekte ve her yıl neredeyse sekiz ton kadar da eklenmekte. Tek kullanımlık plastikler ile birlikte 2050 senesinde bu sayının üç katını geçeceği ön görülüyor. Çözümlerden biri tabi ki biz insanların çöplerini etrafa saçmaması, firmaların atıklarını toplamaları. Dikkat etmezsek eğer, bu atıklar bir gün soframızda bizim karşımıza çıkacaktır.

Bilim adamlarının son yıllardaki yeni keşfi, aspergillus tubingensis fungus ismi verilen bir mantar türü çevreyi korumak için büyük umutlar vadediyor. Ve bu mantar türü plastik ile beslenerek, oksijene ihtiyaç duymadan yaşayabiliyor. Pakistan’da ilk defa 2017 senesinde bulunan bu mantar türü, çevre kirliliğinin en büyük ekolojik çözümlerinden biri olarak görünüyor. İddialara göre aspergillus tubingensis fungus, plastiğin yapısını haftalar içinde tüketebiliyor. Doğada ise plastik türlerinin yok olması seneler alıyor.

Aspergillus tubingensis fungus, plastik yüzeylerde büyüyebiliyor ve salgıladığı enzimler sayesinde, plastik molekülleri ile kimyasalların arasında bağları kopartabiliyor. Böylece bu özellik ile gün geçtikçe büyümekte olan plastik atık sorununa karşı, bir araç olarak geliştirilebilir.

Aspergillus tubingensis fungus ile ilgili en büyük araştırmalardan birini yapan ise, Royal Botanic Gardens Kew isimli Londra’da bulunan ve mantarlar türleri hakkında çalışmalar yürüten, yararlılık seviyelerine göre kategorize eden bir kuruluştur. Yayınladıkları pek çok rapor ve makalelerde, 2017 senesinde 2000’den fazla yeni mantar türü bulduklarını, küresel ısınmanın üzerlerinde oluşturduğu tehlikeleri ve sağlayabilecekleri faydalar hakkında araştırmalar yapıyorlar. Bu mantar türlerinden bazıları, plastik haricindeki diğer toprağı kirleten maddeleri de temizleyebilir. Aspergillus’un polyester poliüretan türündeki plastiği sadece iki ayda çok küçük parçalara bölebildi. Polyester poliüretan ise buzdolabı izolasyonlarında ve sentetik deri yapımında kullanılmaktadır.

Bu mantar ilk defa plastik tükettiği keşfedilen bir organizma değil elbette. Geçmiş yıllarda birkaç farklı bakteri türünün de plastik ile beslendiği keşfedilmişti. 2017’de daha büyük bir canlı olarak, balmumu solucanı bulunmuştu. Bu solucan plastiğin bütünlüğünü bozarak, beslendiği balmumuna benzer bir forma dönüştürebiliyordu. Doğa her zaman yaşamanın, temizlenmenin bir yolunu bulur ve bu organizmalar bunu nen büyük kanıtı. Bu mikro organizmalar ve daha nice bizi bekleyen keşifler sayesinde, plastik dağ yığınlarını kısa sürede ve başka zararlar ortaya çıkartmadan temizleyebiliriz gibi görünüyor.

Ama işin bir de riskli boyutu var. Bu canlılar bol buldukları bir kaynağa göre evrim geçirirken ve biz onları bu amaçlarda kullanmak isterken, acaba ne kadar kontrol altında tutabiliriz? Zaman içinde plastik atık sorunumuzu çözerken, bir yenisini mi ortaya çıkartıyor olacağız? Araştırmaları takip etmeye devam edeceğiz.