Kendini Yenileyebilen Plastik Terminatör

Bir kemiğiniz kırıldığında vücudunuz yavaş yavaş bu kemiği onaracak, bir yeriniz sıyrıldığında deriniz kendisini yenileyecektir. Ancak aynı şey bina, köprü veya uçak inşasında kullanılan insan yapımı maddeler için geçerli değil. Plastik, çelik, beton gibi maddelerin onarımı zor ya da imkansızdır. Fakat bunun yakın zamanda değişebileceği belirtiliyor. Bilim insanları doğadan esinlenerek kendisini yenileyip onarabilecek materyaller üretmeye çalışıyor.

Kendi kendine “iyileşebilen” plastik sayesinde çatlayan telefon ekranınız veya kırılan tenis raketiniz kendi kendini tamir edebilecek. Geliştirilen polimer, daha önceki denemelerin yüz misli bir “iyileşme kapasitesine” sahip ve 3 santimetre çapında delik ya da çatlakları yamalayabiliyor. Plastiğe ise, Terminatör ismini verdiler.

İnsan kanının pıhtılaşma özelliğinden ilham alan buluş, iyileşmeyi sağlayan kimyasal maddeleri zarar gören yerlere ileten kılcal damarlara sahip. Illinois Üniversitesi’nden bilim insanları tarafından geliştirilen yeni plastiğin özellikleri Science adlı bilim dergisinde yer alan bir makalede açıklanıyor. Uzmanlar onlarca yıldır insan cildi gibi kendini iyileştirebilen bir plastiğin hayalini kuruyordu.

Bu buluş sayesinde su borularındaki, otomobilin kaportasındaki çatlaklar kendini kapatabilecek. Uydular uğradıkları zararı tamir edebilecek. Taşınabilir bilgisayarlarınız ya da telefonlarınızın bozulan elektronik çipleri kendini onarabilecek. Bu konudaki ilk büyük adım 2001 yılında Illinois Üniversitesi’nde atıldı. Profesör Scott White ve meslektaşları sıvı bir “iyileştirici” madde içeren mikroskobik kapsüller kullanarak bir polimer geliştirmişlerdi.

Madde çatladığında kimyasal madde salınıyor ve çatlakları kapatıyordu. Giderek daha sert, suya dayanıklı yüzeylere hatta elektrik devrelerine bile “iyileşme” teknolojisi uygulandı. Fakat en gelişkin iyileştirici plastik ve polimer bile şimdiye kadar sadece çok küçük çatlakları tamir edebiliyordu.

Kılcal Damarlar

Daha büyük hasarların tamiri için Profesör White ve ekibi yeni, insan vücudundan alınan ilhamla kılcal damarları olan bir polimer geliştirdiler. Bir damarlar ağı iyileştirici sıvıyı zarar gören alana iletiyor. Kimyasal maddeler iki ayrı yerden akıyor ve çatlağı iki aşamalı bir tepkileşimle dolduruyorlar. Önce çatlağın üzerinde jöle kıvamında bir köprü oluşuyor, sonra bu jöle sağlam ve sert bir yapıya dönüşüyor.

Science dergisindeki makalede “35mm den geniş alanları 20 dakika içinde doldurup üç saat içinde mekanik olarak kullanılabilir hale getirdik” deniyor. Yapılan deneyler “iyileşen” maddelerin yüzde 62 oranında eski sağlamlığına kavuştuğunu gösteriyor. Geliştirilen yeni plastik gelecekte, kurşun, bomba ve roket hasarını tamir etmenin yolunu açabilir.