Yuvarlanıp Gidiyor

Kimin icat ettiğini hala bilmiyoruz. Arkeologlar aralarında tartışadursun, Tarihe yön veren binlerce isimsiz kahramandan birisi diyelim biz ona, dünyayı sonsuza kadar değiştirdi. Bugün tekerleğin olmadığı bir hayat tahayyül etmemiz mümkün değil. Ulaşım, her insan için en temel ihtiyaçlardan bir tanesi ve bunu tekerlek olmadan sağlamak, binlerce yıldır insanoğlu için imkansız görünüyor. Tekerlek olmasaydı ne ihtiyaçlarımızı yerine ulaştırabilirdik, ne de medeniyetimizi bir adım ileri taşıyabilirdik. Peki tekerleğin tarihsel serüveni nasıl gelişti?

İlk akla gelenin aksine, tekerlek öncelikli olarak ulaşım ihtiyacına cevap vermek adına icat edilmedi. Tekerlekten önce kızaklarla ulaşım sağlanıyor ve yük taşınıyordu. Elde edilen bulgular, tekerleğin çömlek yapımında doğru şekil verebilmek adına kullanıldığını, daha sonrasında sığır, at gibi hayvanların da evcilleştirilmesiyle yük taşımak, yolculuk etmek gibi amaçlara evrildiğini gösteriyor.

İlk olarak kalın diskler ve kütükler kullanılmış, zaman içerisinde telli düzenekler hazırlanmış ve günümüzdeki tekerleğe yakın bir form elde edilmiştir. Ulaşımın yanında, tekerlek kullanımı savaş alanında tartışılmaz bir üstünlük sağlamıştır. 2 adet tekerlek ve birkaç at tarafından çekilen savaş arabaları, mobilizasyonu sağlıyor ve yüksek manevra kabiliyetleriyle piyadeleri çaresiz bırakıyorlardı.

Zaman içerisinde, tekerlek ulaşımda yoğun şekilde kullanılmaya başlandı ve formları gün geçtikçe gelişti. İskoç veteriner Boyd Dunlop’un 1888 yılındaki icadı ise tekerlekler için dönüm noktası oldu. İçine hava basılabilen ve haleflerine nispeten kolay üretilebilir olan pnömatik lastikler icat edildi. Bu lastiklerin üretiminde doğal kauçuk kullanılmaktaydı. 1931 yılında Amerikan mucit Du Pont tarafından ticari hale getirilen suni kauçuk, üretim maliyetlerinin büyük oranda düşmesine ve lastik sanayisinin ani bir atılım yapmasına sebep olmuştur. Gelişen teknoloji ve rekabet, lastiklerin günümüzde her koşula uygun üretilebilmesini sağlamıştır.

Plastiğin hayatımızdaki sayısız kullanım alanlarından birisi olan lastikler, ulaşım serüveninin nihai haline ulaşabilmesinde çok büyük etkiye sahiptir. Bunun ardında yatan şey, lastiğin endüstriyel seri üretime geçebilmesinin ardındaki en önemli sebep, plastik kauçuğun lastik üzerinde uygulanabilmesidir.

Farklı mevsimlerde, farklı yollar üzerinde bambaşka amaçlar için kullanılabilen lastikler, plastik üretim teknolojilerinin hayallerimizin bile ötesinde olduğunun önemli göstergelerinden. Yolda olmak, her anlamda mesafe katedebilmek güzel şey; plastik olmasaydı yolda mı olurduk yolda mı kalırdık, takdir sizlerin!