Ülkemizdeki Geri Dönüşüm Seviyesi
Plastik, cam, kâğıt gibi birçok materyal kullanılmasının ardından kimyasal ve fiziksel işlemlere maruz kalarak yeniden kullanılabilir hale getiriliyor. Dünyadaki tüketimin büyüklüğüne bakıldığında, boşa giden ve çevreye bırakılmasıyla yüksek oranda zarar veren malzemelerin olumsuz etkileri ortaya çıkıyor. Yeniden kullanılabilen malzemeler geri dönüştürüldüğünde hem ekonomik açıdan hem de çevre açısından ciddi oranda fayda sağlamak mümkün oluyor.
Geri Dönüşüme Kıyafetlerimizle Katkıda Bulunabilir Miyiz?
Güzel bir bakış açısı sunuyor bizlere. Türkiye’de geri dönüşüm başarısı, özellikle son yıllarda ciddi oranlara sahip olarak dünya genelinde çevreci bir ülke olmamıza yardımcı oldu. 2001 yılından bu yana sürdürülen geri kazanım projeleri, atıkları dönüştürme çalışmaları kapsamındaki uygulamalar sayesinde her geçen yıl kazandırılan materyallerin miktarı katlanarak artmaya devam etti. Yaklaşık 18 yıl öncesi olmasına rağmen bile, o yıllarda ülkemizde kazandırılan plastik, cam, kâğıt, karton, metal atıkların yüzde 32 oranında geri dönüştürüldüğünü gösteriyor. O zamanlar için çok yüksek ve İtalya ve İngiltere’yi az farkla da olsa geride bırakmayı başaran ülkemizde, hala bu çalışmalar daha yoğun talep görerek sürdürülüyor.
2013-2016 yılları arasındaki süreci kapsayan Ulusal Geri Dönüşüm Eylem planı, Türkiye’nin geri dönüşüm konusunda yaptığı önemli ve özverili çalışmalardan birisidir. Geri kazanım konusunda 5 milyar Euro bütçesine sahip olan sektörde birçok özel ve devlet kuruluşları çalışmalarını sürdürüyor. İlerleyen yıllarda ülkemizde bu sektöre yapılacak yatırımın 7-9 milyar Euro daha artış göstereceği düşünülüyor.
Ülkemizdeki Geri Dönüşüm Eylem planında yer alan amaçlar başlıca şu şekilde sıralanıyor;
Atık yönetimi ve geri dönüşüm teknolojileri hakkında Ar-Ge çalışmalarını destekleyerek, bu tür uygulamaların daha fazla desteklenmesini, yaygınlaşmasını sağlamak.
Son yıllarda okullarda, belediye binalarında, sokaklarda yani günümüzde hemen her yerde rastlayacağımız farklı renklerdeki, değişik tasarlanan çöp kutuları ve konteynırlar geri dönüşüm yapılabilmesi adına atık yönetimini de sağlayan çalışmalardır.
Kâğıt, cam, plastik ve metal materyallerin farklı yerlerde toplanması, yağ ve pil kutularının bulunması geri dönüşüm ve atık yönetimi konularında yürütülen çalışmaların en gerçek izleridir. Bunun dışında devletin fabrikalar için yapılandırdığı ve mecbur kıldığı kurallar çerçevesinde buralarda da atık yönetimi konusunda ciddi uygulamalar ve geri dönüşüm çalışmaları yürütülmeye başlanmıştır.
Geri Dönüşüm Bizlere Ne Kazandırıyor?
Geri kazandırılabilen ürünlerin yeniden kullanılması, yeni üretilmesi için harcanan enerjiyi, zarar verilen doğal kaynakları, masrafı çok büyük oranlarda azaltmaya yarıyor. Cam, metal, plastik gibi atıkların doğaya karışması, özellikle toprağa çok ciddi zararlar vererek yalnızca toprak kirliliğini değil, hava kirliliği, su kirliliği gibi olumsuz etkileri de beraberinde getiriyor.
İstatistiksel olarak bakıldığında, geri dönüşümün avantajları şu şekilde;
1 ton cam atığın geri kazandırılırsa, 100 litre petrolden tasarruf edilmesi,
Dünyadaki kâğıt üretimin yalnızca yarısı geri kazandırılsa her yıl 8 milyon hektar ormanın korunması,
1 ton karton-kâğıt atığın geri kazandırılırsa, 17 ağacın kesilmesinin engellenmesi,
1 ton lastik atık geri kazandırılırsa, %95 enerji tasarrufu sağlanması mümkün oluyor.
Bu avantajları hem ekonomik açıdan hem çevresel açıdan hem de kalkınma açısından farkında olarak geri dönüşüm sektörünün ilerlemesini destekleyen durumlar sayesinde Türkiye kısa süre içerisinde Avrupa genelinde çok iyi yerlere gelebilecek.
Almanya ve Avusturya’yı, çöplerinin %62’sini geri kazandırmayı başaran Tayvan takip etmektedir. Belçika, İsviçre, Hollanda, İsveç ve Norveç de çöplerinin en az %50’sini geri dönüştürmeyi başarmaktadır. En çok geri dönüşüm yapan ülkeler listesinde sırayı Brezilya, Singapur, Güney Kore, Birleşik Krallık, İtalya ve Fransa izlemektedir. Amerika ise %35’lik geri dönüşüm oranıyla birçok Avrupa ülkesine göre geri sırada kalmaktadır. Peki, Türkiye bu sıralamada nerede yer almaktadır?
PEKİ GÜNCELDE DURUM NEDİR?
Türkiye’de geçen yıl 2223 atık bertaraf ve geri kazanım tesisi faaliyet gösterdi. Bu dönemde düzenli depolama tesislerinde 56 milyon ton atık bertaraf edilirken, geri kazanım tesislerinde 48 milyon ton atık dönüştürüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018 yılına ilişkin Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Tesisleri İstatistiklerini açıkladı.
Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Tesisleri Anketi, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesisleriyle lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen düzenli depolama, yakma ve kompost tesislerine uygulandı.
Buna göre, 2018 yılında 166 atık bertaraf ve 2 bin 57 geri kazanım tesisi olmak üzere toplam 2 bin 223 tesisin faaliyet gösterdiği tespit edildi. Toplam kapasitesi 799 milyon metreküp olarak belirlenen 159 düzenli depolama tesisinde, 17 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 56 milyon ton atık bertaraf edildi.
Yakma tesislerindeki faaliyetler:
Toplam kapasitesi yıllık 757 bin ton olan 7 yakma tesisinde toplam 494 bin ton atık ortadan kaldırıldı. Yılda toplam 483 bin ton kapasiteye sahip 8 kompost tesisinde de 138 bin ton atık işlem gördü ve 35 bin ton kompost üretildi. Ayrıca atık geri kazanımı lisanslı 40 beraber yakma tesisinde 1 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi.
Lisanslı diğer 2 bin 9 atık geri kazanım tesisinde ise toplam 47 milyon ton atık metal, plastik, kâğıt ve benzeri ürünlerin geri kazanımı sağlandı. Böylece toplamda 48 milyon ton atık geri kazanılmış oldu.
